Wobla, toen was er ineens een dataset met de vaccinatiestatus van overledenen in 2023...

Verschenen naar aanleiding van een Wob-verzoek van de Biomedische Rekenkamer

De meest recente officiële data waarin de vaccinatiestatus van overledenen wordt vermeld dateert van februari 2024 en is verstrekt door het CBS. Helaas eindigt de data op 31-12-2022 en is er geen onderscheid gemaakt in leeftijdsgroepen.

Nu is er het bestand “RIVM-deltavax” waarin ook gegevens uit 2023 zijn opgenomen (zelfs tot en met januari 2024) en er is onderscheid gemaakt in leeftijdsgroepen.

Wat dan weer raar is, is dat in het bestand de overledenen niet per week zijn bepaald, maar teruggerekend zijn naar de eerste week van elke maand. In feite zijn het dus maandcijfers.

Betrouwbaarheidstoets

Om te kijken hoe betrouwbaar de cijfers zijn, zijn de cijfers over 2022 uit het bestand vergeleken met de cijfers uit de laatste CBS-rapportage. In dat CBS-rapport worden de data per week vermeld, die hebben we dus moeten terugrekenen naar maandcijfers.

Conclusie is dat deze goed overeenkomen. Er zijn kleine verschillen, maar dat is verklaarbaar:

• Bij de terugrekening van week- naar maandcijfers neem je als dagsom het aantal overlijdens per week gedeeld door zeven. Maar in één week zal het aantal overlijdens per dag niet gelijk zijn.

• De dataset waarop CBS haar rapport heeft gebaseerd dateert van begin 2023. Nagekomen meldingen zijn wél in het RIVM-bestand opgenomen.

In de grafieken met de aantallen gevaccineerde en niet gevaccineerde overlijdens zullen voor 2022 ook de CBS-aantallen worden getoond. CBS heeft nog geen vaccinatiestatusdata van overledenen over 2023 gepubliceerd.

Aandeel niet gevaccineerde overlijdens in het totaal

Het RIVM-bestand bevat alleen gegevens van gevaccineerde mensen die zijn overleden. Het aantal niet gevaccineerde mensen is berekend met CBS-cijfers uit de reeks “doodsoorzaken” die de aantallen overlijdens per maand tot en met november 2023 geven, en het gegeven dat het totaal aantal overlijdens in 2023 169.363 bedraagt, zodat het totaal aantal overlijdens van december ook kan worden bepaald.

Het aandeel niet gevaccineerde overlijdens in het totaal wordt berekend door

1. van het totaal het aantal gevaccineerde overlijdens af te trekken;

2. de uitkomst te delen door het totaal aantal overlijdens per maand.

Deze grafiek ziet er als volgt uit:

Te zien is dat na een flinke daling in het eerste halfjaar van 2022 het percentage blijft schommelen rond 11%, met een licht dalende tendens vanaf april 2023. In de laatste maanden vliegt de data echter alle kanten op, er moet sprake zijn van overlijdens die in een verkeerde maand zijn geboekt (deze vergissing kan zowel bij RIVM liggen als bij CBS).

Om hier wat nader naar te kijken, zijn deze gegevens ook per kwartaal uitgerekend:

En wat blijkt, nu zijn de onverklaarbare schommelingen in de tweede helft van 2023 verdwenen. Vanaf het vierde kwartaal van 2022 tot één jaar later daalt het percentage van 10,92% naar 10,38%.

Het zou kunnen dat de dalende trend gevolg is van het steeds zwakker worden van het Healthy Vaccinee Effect (HVE): mensen die te ziek waren om geprikt te worden, zullen naar verwachting het eerst overlijden. En ja, dan telt zo’n overlijden bij de niet gevaccineerde groep. De groep die gevaccineerd is, is dus gemiddeld gezonder, en zal minder sterfte dan gemiddeld kennen. Hoe langer de tijdsduur is tussen de prik en de overlijdensdatum, hoe zwakker dit effect wordt.

Vergelijking met de verwachting

Aantal weken geleden hebben we een verwachting (= baseline) bepaald op basis van het verloop door de tijd van de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep voor het aantal niet gevaccineerde (A) en het aantal gevaccineerde overlijdens (B). Door nu de verhouding A / (A+B) te bepalen ontstaat de verwachting van het percentage in bovenstaand plaatje:

De blauwe lijn is dalend, maar ook de rode, zij het veel minder sterk. De lijnen snijden elkaar eind 2022. Vanaf dat moment is het aandeel niet gevaccineerden in de totale sterfte dus lager dan verwacht, en het aandeel gevaccineerden dus hoger. Het extra aantal overlijdens bij de gevaccineerde groep is ongeveer 1.800. Dat is stukken minder dan de oversterfte, maar we hebben natuurlijk ook nog de 7%-groep, daarover straks meer.

Absoluut aantal overlijdens

Allereerst het plaatje voor de gevaccineerden, hierbij is niet gecorrigeerd voor het feit dat een maand 28, 30 of 31 dagen kan bevatten:

Als we die correctie voor maandlengte wél uitvoeren ontstaat volgend plaatje, waarin tevens de trendlijn is toegevoegd:

Met “CBS” wordt bedoeld de publicatie uit februari van dit jaar en met “Dataset” het RIVM-bestand.

Dezelfde twee plaatjes maar dan voor de niet gevaccineerden:

Ook in bovenstaande vier plaatjes zien we een vreemd verloop in de laatste maanden van 2023. De trendlijn bij de gevaccineerde overlijdens loopt omhoog, die bij de niet gevaccineerde overlijdens omlaag.

Aantal doden per leeftijdsgroep

Dat is heel mooi: het RIVM-bestand bevat ook de aantallen doden per zes leeftijdsgroepen. Echter niet bruikbaar, want het aantal gevaccineerde overlijdens bij de 90-plus groep is groter dan het totaal aantal overlijdens in deze groep. Of je nu kijkt naar leeftijd op overlijdensdatum, of naar leeftijd op 31 december van het overlijdensjaar.

De 7%-groep

Al deze grafieken zijn gemaakt zonder naar de groep mensen te kijken die niet in de registratiedatabase CIMS staat. Zou die groep onverkort bestaan in 2022 en 2023 en zou de vaccinatiegraad in CIMS gelijk zijn aan die RIVM regelmatig gepubliceerd heeft, dan zou de verwachting voor de niet gevaccineerde sterfte uitkomen op 17,1% - 17,2%. De rode lijn uit het derde plaatje zou dan in dat plaatje niet eens zichtbaar zijn!

Conclusie

Zelfs zonder rekening te houden met de 7%-groep is de werkelijke sterfte in de gevaccineerde groep in 2023 groter dan de verwachting.

Helaas zijn de cijfers per leeftijdsgroep niet bruikbaar.